Donbass: us and them
Column: Lumière
Gepubliceerd: 4 maart 2022
Uit solidariteit met Ukraine draait Filmhuis Alkmaar, in samenwerking met Imagine Fimfestival en meerdere filmtheaters door heel Nederland, de film Donbass uit 2018 van Sergey Loznitsa.
De film is gesitueerd in oost Ukraine, Donbass om precies te zijn. In een tijd voor de totale oorlog, waar alleen de oostelijke provincies door Rusland bezet werden. De film zegt wat interessants over de redevoering van Rusland en is alleen maar relevanter geworden als we kijken naar de huidige argumentatie van Rusland. Verpakt in een indrukwekkende visuele stijl, snijdt Donbass hout als het aankomt op de ware boosdoener ten tijden van oorlog. Ophitsing, vervagen van waarheden en holle retoriek om mensen in staat te brengen tot de verschrikkingen van oorlog.
Graag zou ik verder uitweiden over de geniale – voornamelijk van de schouder gedraaide – cameravoering. Of de immense prestatie qua choreografie en planning die komt kijken bij het gebruiken van shots zo lang als dat we hier zien. Er is echter een prominentere zaak die de aandacht opeist in deze film. En ironisch genoeg, hoewel ik graag de inhoud induik en de vorm voor nu achter me laat, zien we totaal het tegenovergestelde in Donbass.
Ter verduidelijking, inhoud is de kern van je argument. Het verhaal dat je vertelt, de argumenten die je geeft en de conclusies die je daaruit (op logische wijze) kunt trekken. Vorm daarentegen, is letterlijk de vorm waar je de inhoud ingiet. De woorden die je kiest, de toon waarop, en alle andere overtuigende middelen die je gebruikt in je redevoering. Nu is de kunst van een goede redevoering een sterke inhoud en een mooie vorm om het in te verpakken. Maar wat nou als je een prachtige vorm hebt met totaal afwezige inhoud? Praten zonder wat te zeggen, overtuigen zonder te argumenteren. Mensen ophitsen zonder legitieme onderbouwing – met andere woorden: totaal holle retoriek bewapenen.
Precies dit kaart Loznista vakkundig aan in Donbass. Waarin men stug weigert in te gaan op inhoudelijke kritiek, maar de holle retoriek blijft volhouden en daarin verhard. De lege woorden worden onderbouwd met nog meer inhoudsloze vorm en versterkt door een overtuigende kreet. Het gevolg; verliezen van oog op de waarheid. Het wordt dan mogelijk mens tegen mens op te stoken en men elkaar verschrikkelijke dingen aan te laten doen.
Daarbij is het grote en geniaal afgrijselijke aspect van deze verschrikkelijke redevoering; dat mensen die dagelijks pijn lijden hier gevoelig voor zijn. In een wereld verwarrend en gecompliceerd als deze – onder enorme stress en na het verlies van een geliefde – zijn mensen niet meer opzoek naar logische redevoering. Niet naar een gecompliceerd en abstract concept van geopolitiek en neven factoren. Men grijpt vast aan wat begrijpelijk is, aan wat overzichtelijk is, een simpele good guy en bad guy. Us and them – and after all we’re only ordinary men.
Donbass draait op 5 en 11 maart in Filmhuis Alkmaar. Bestel hier tickets.
Alle opbrengsten gaan naar GIRO 999 van Stichting Vluchteling voor Oekraïne.
Lumière
Deel
