Halloween
Column: Ricia Meijer
Gepubliceerd: 1 november 2024
Het is oktober en in deze maand wordt ook Halloween gevierd. In deze column ga ik uitleggen waar dit feest vandaan komt. Ik denk dat de meeste mensen het kennen als een feest dat veel in de Verenigde Staten wordt gevierd. Toch komt het daar niet vandaan. Het is namelijk van oorsprong een Keltische traditie: het Keltische nieuwjaar.
Zo even terug in de tijd, zo rond 900-800 v.C. vierden de Kelten hun nieuwjaar op 31 oktober. Dit feest werd “Samhain” genoemd. De Kelten leefden toen in een gebied wat nu Ierland, Verenigd Konikrijk en Noord-Frankrijk is.
Dit feest was er, omdat de oogsttijd en de zomertijd voorbij waren. Het wordt steeds kouder en steeds vroeger donker. Dit zagen ze als een ‘nieuw’ jaar, omdat het zo anders was in vergelijking met de lente en de zomer. Daarbij dachten de Kelten dat op de laatste dag van het jaar de doden zouden herrijzen uit hun graf, omdat de grens tussen het rijk der levenden en het rijk der doden vaag zou zijn op de dag tussen oud en nieuw jaar. De geesten zouden gaan spoken bij de levenden, terwijl ze zoekend onderweg waren naar het dodenrijk. Om de geesten te verjagen verkleedde men zich en droegen ze maskers, zodat de geesten zouden denken dat de mensen ook geesten waren en ze dus met rust zouden laten. Ook zetten ze voedsel neer bij de graven om ze zo op het kerkhof te houden. Daarbij maakten ze een groot vuur en staakten ze knolrapen in brand om ze op afstand te houden.
Aangezien er voedsel achtergelaten werd op het kerkhof, gingen bedelaars en daklozen dat eten. Daardoor wilde de kerk op een gegeven moment dat niet meer. Zodoende gaf de kerk toestemming aan de bedelaars om op deze dag ‘zielenkoekjes’ aan de mensen te vragen. Dit kan ook uit de Ierse middeleeuwse toneelstukken komen, waarbij de acteurs langs de deuren gingen. In ieder geval, het was een lange tijd iets wat alleen volwassen deden, maar vandaag de dag gaan er voornamelijk kinderen langs de deuren voor snoep.
Deze dag was ook belangrijk, omdat ze geloofden dat Keltische priesters betere voorspellingen konden doen, aangezien de grens tussen het rijk der levenden en het dodenrijk zo vaag was. Want vroeger zonder elektriciteit en de voorzieningen van nu werd er veel waarde gehecht aan zulke voorspellingen.
Natuurlijk was het ook een leuk feest om zo het nieuwe jaar goed in te leiden.
In de 19de eeuw gingen veel Ieren naar de Verenigde Staten toe om daar een nieuw en beter leven op te bouwen. Ze namen natuurlijk ook al hun tradities mee. Helaas was het vinden van een knolraap in Amerika toch lastiger dan gedacht en aangezien je altijd moet roeien met de riemen die je hebt, werd de knolraap vervangen door een pompoen. Vandaar de uitgesneden pompoenen met lichtjes erin, zodat het net lijkt alsof de pompoen in brand staat.
Toch is het lang zo geweest dat Samhain en later Halloween en Allerheiligen op dezelfde dag vielen. Dit omdat het ene een Keltische achtergrond heeft en het andere een Christelijke. In 1770 werd Allerheiligen verplaatst naar de eerste zondag in november om dan alle heiligen te herdenken die geen eigen feestdag hebben. Vandaar de naam Halloween, want “Halow” betekent namelijk “heilig” of “heilig maken” in het oud-Engels.
Ricia Meijer